Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme by ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi

ABSAM Analiz

Mayıs 2015 Sayı 1

Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım

ABSAM Analiz

Mayıs 2015 Sayı 1

[ABSAM-TÜSSİP] ABSAM Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri

Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme

Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım

Mayıs 2015, Ankara

Seçimler, Sağlık ve Siyaset

Atıf Yıldırım HH. (2015). Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme. ABSAM Analiz, Mayıs 2015 Sayı 1, ABSAM, Ankara.

ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi Dan. Arş. Eğt. Yaz. Yay. Tic. Ltd. Şti. Hacettepe Teknokent No: 95/50 Beytepe/ANKARA T: 0 (312) 227 00 62 | F: 0 (312) 227 00 63 | M: 0 (543) 302 40 80 info@absam.com.tr | www.absam.com.tr | www.absamyayinlari.com

ABSAM Analiz

Yazar Hakkında Doç. Dr. Hasan Hüseyin YILDIRIM Malatya doğumlu olan Hasan Hüseyin Yıldırım, Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Yüksekokulu’ndan 1996 yılında dönem birincisi olarak mezun olmuştur. Aynı yıl Sağlık İdaresi Yüksekokulu’nda araştırma görevlisi olarak akademik hayata başlamıştır. Yüksek lisans ve doktora derecelerini Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı’ndan alan Yıldırım; British Council’ın Chevening Bursu ile London School of Economics and Political Science, LSE Health Araştırma Merkezi’nde Visiting Research Associate (2005-2006) olarak çalışmıştır. Yıldırım bu ziyaret esnasında ağırlıklı olarak Avrupa Birliği sağlık politikalarının Türkiye sağlık politikaları ve sistemi üzerine etkileri konusunda araştırmalar yapmıştır. “Yönetim ve Strateji” alanında Doçent olan Yıldırım, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık İdaresi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Yıldırım, TBMM’de kurulan “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Artan Şiddet Olaylarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu”nda (2012-2013) ve “Manisa'nın Soma İlçe-

iii

sinde Meydana Gelen Maden kazalarının Araştırılarak Bu Sektörde Alınması Gereken İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirlerinin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu”nda (2014) Komisyon Uzmanı sıfatı ile görev yapmıştır. Hacettepe Teknokent’te yerleşik ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi Ltd. Şti.’nin (www.absam.com.tr) kurucusu ve genel müdürü olan Yıldırım; TOBB Sağlık Sektör Kurulu üyeliği, ABD merkezli International Healthcare Research Center’in ve Sağlık-Sen’in Bilimsel Danışma Kurulu üyeliği, Avrupa Birliği Sağlık Araştırmaları Merkezi Derneği’nin (ABSAMDER) kurucu başkanlığı ve ABSAĞLIK (www.absaglik.com) web sitesinin kurucu editörlüğü gibi görevlerde bulunmuştur. Yıldırım’ın çalışmaları; sağlık, sağlık hizmetleri ve sağlık sistemleri ile ilgili politika, ekonomi ve yönetim konularına yoğunlaşmaktadır. Sağlık politikaları ve planlaması, sağlık turizmi, AB sağlık politikaları ve Türkiye, sağlık sigortacılığı ve ödeme sistemleri, sağlık ve toplum, sağlık sosyolojisi, karşılaştırmalı sağlık sistemleri, sosyal politika, küresel sağlık politikaları ve diplomasisi, sağlık ekonomisi ve sağlık yönetimi alanlarında uzmanlaşan Yıldırım’ın ilgi alanına giren konularda 100’ü aşkın ulusal ve uluslararası yayını, bildirisi, danışmanlığı ve projesi mevcuttur.

Seçimler, Sağlık ve Siyaset

ABSAM Analiz

ABSAM Analiz ABSAM, amacı ile ilgili ve çalışma alanına giren konularda Ar-Ge’ye dayalı inovatif analizler yoluyla sağlık, sağlık hizmetleri, sağlık politikaları ve ilgili diğer alanların geliştirilmesine ve bunlarla ilgili kararların alınmasına yardımcı olur.

Yayınlanmış Analizler Yıldırım HH. (2015). Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme. ABSAM Analiz, Mayıs 2015 Sayı 1, ABSAM, Ankara.

Seçimler, Sağlık ve Siyaset

ABSAM Analiz

vii

Sunuş ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi; sağlık, sağlık hizmetleri ve sağlık sistemlerinin başta politika, yönetim ve ekonomi boyutları olmak üzere, ilgili diğer alanlarda danışmanlık, araştırma, eğitim yazılım ve yayın faaliyetlerini entegre bir şekilde gerçekleştirmek suretiyle Ar-Ge’ye dayalı yenilikçi, özgün, yaratıcı ve kullanılabilir bilgi üreterek ve yayarak “yaşama yıllar ve yıllara yaşam katmak”, böylece toplumsal gelişmeye katkı sağlamak amacıyla Hacettepe Teknokent’te konuşlanmış bağımsız ve tarafsız bir Ar-Ge ve inovasyon kuruluşudur. Türkiye sağlık ortamında üretilen, uygulanan ve olası politikaların bağımsız ve tarafsız kurum ve kuruluşlarca inovatif bir bakış açısıyla analiz edilmesi ve değerlendirilmesi oldukça sınırlıdır. Bu sınırlılık; etkili, verimli, kaliteli, hakkaniyetli, beklentilere duyarlı ve sürdürülebilir sağlık politikalarının üretilmesi ve uygulanması noktasında zorluk teşkil edebilmektedir. İşte bir nebze de olsa bu zorluğun üstesinden gelebilmek amacıyla ABSAM, Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri Projesi’ni [ABSAM-TÜSSİP]

başlatmıştır. [ABSAM-TÜSSİP]’in amacı, Türkiye’de 2003 yılından bu yana gerçekleştirilmekte olan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) kapsamında ön plana çıkan reform bileşenlerini ve bundan sonra sağlık ve ilişkili alanlarda ortaya çıkacak konuları müstakil olarak analiz etmek ve değerlendirmektir. Böylece inovatif, özgün ve özellikli analizler yoluyla Türkiye’deki ve global ölçekteki sağlık politikalarının geliştirilmesine ve bu politikalarla ilgili kararların verilmesine yardımcı olmak ve toplum sağlığına katkı yapmak amaçlanmaktadır. Bu amaç kapsamında Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım’ın kaleme aldığı “Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme” isimli analiz çalışmamızı sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk duymaktayız. Analizimizin, ilgilenen herkes için faydalı olması dileğiyle…

ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi www.absam.com.tr Mayıs 2015, Ankara

viii

Seçimler, Sağlık ve Siyaset

İçindekiler YAZAR HAKKINDA............................................................................................................................İİİ ABSAM ANALİZ ................................................................................................................................ V SUNUŞ ........................................................................................................................................... Vİİ İÇİNDEKİLER .................................................................................................................................. Vİİİ KISALTMALAR ................................................................................................................................. İX ŞEKİLLER .......................................................................................................................................... X TABLOLAR........................................................................................................................................ X 1. GİRİŞ ........................................................................................................................................... 11 2. SAĞLIK VE SİYASET İLİŞKİSİ.......................................................................................................... 11 3. SEÇİM SİYASETİ VE SAĞLIK .......................................................................................................... 12 3.1. SEÇİM SİYASETİ AÇISINDAN SAĞLIĞIN ANLAMI VE ÖNEMİ .................................................................... 13 3.2. SEÇİM SİYASETİNİN SAĞLIK AÇISINDAN YANSIMALARI ......................................................................... 13 3.3. 7 HAZİRAN 2015 GENEL SEÇİMLERİNE İLİŞKİN PARTİ BEYANNAMELERİNİN SAĞLIK SİYASETİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZİ ............................................................................................................. 14 3.3.1. Parti Seçim Bildirgeleri ................................................................................................... 15 3.3.2. Parti İdeolojileri ............................................................................................................. 15 3.3.3. Ana Hedefler, İlkeler ve Politikalar.................................................................................. 15 3.3.4. Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Kullanıcı Katkıları ..................................................... 16 3.3.5. Sağlık Hizmetlerinin Sunumu .......................................................................................... 17 3.3.6. Halk Sağlığı Önlemleri .................................................................................................... 17 3.3.7. Sağlık Endüstrisi ............................................................................................................. 17 3.3.8. Sağlık Turizmi ................................................................................................................ 17 3.3.9. Bölgesel Dengesizlikler ................................................................................................... 18 3.3.10. Finansal Sürdürülebilirlik .............................................................................................. 18 3.3.11. Kamu-Özel Ortaklığı: Şehir Hastaneleri ......................................................................... 18 3.3.12. Hastaların Güçlendirilmesi ve Sağlık Okuryazarlığı ........................................................ 19 3.3.13. Sağlık Çalışanları .......................................................................................................... 19 3.3.14. Yaşlılara Yönelik Sağlık Politikaları................................................................................ 19 3.3.15. Sağlık Hukuku .............................................................................................................. 19 3.3.16. Sağlıkta Eşitlik ve Hakkaniyet ....................................................................................... 19 3.3.17. Ücretsiz Sağlık Hizmetleri ............................................................................................. 20 4. SONUÇ VE ÖNERİLER................................................................................................................... 20 5. KAYNAKLAR ................................................................................................................................ 20

ABSAM Analiz

Kısaltmalar ABSAĞLIK

AB, Sağlık ve Sağlık Politikaları

ABSAM-TÜSSİP ABSAM Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri Projesi AK PARTİ

Adalet ve Kalkınma Partisi

Ar-Ge

Araştırma ve Geliştirme

BMJ

British Medical Journal

CHP

Cumhuriyet Halk Partisi

et al.

et alii/ve diğerleri

GSS

Genel Sağlık Sigortası

HDP

Halkların Demokratik Partisi

IOM

Institute of Medicine

KÖO

Kamu Özel Ortaklığı

LSE

London School of Economics and Political Science

MHP

Milliyetçi Hareket Partisi

Sağlık Bakanlığı

SDP

Sağlıkta Dönüşüm Programı

STK

Sivil Toplum Kuruluşu

TBMM

Türkiye Büyük Millet Meclisi

TOBB

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

WHO

World Health Organisation

Seçimler, Sağlık ve Siyaset

Şekiller ŞEKİL 1. SAĞLIK VE SİYASET İLİŞKİSİ: KAVRAMSAL BİR ÇERÇEVE ........................................................................ 12

Tablolar TABLO 1. PARTİ BEYANNAMELERİNDE “SAĞLIK” KELİMESİNİN FREKANSI (±3) ..................................................... 13 TABLO 2. PARTİLERİN SEÇİM BİLDİRGELERİ VE SAĞLIK: KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ .............................................. 21

[ABSAM-TÜSSİP] ABSAM Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri

Markalarımız

ISBN: 978-605-84583-4-5

POLMER SAĞLIK POLİTİKAL ARI AR-GE MERKEZİ

www.absam.com.tr

SEKOMER SAT M

SAĞLIK EKONOMİSİ AR-GE MERKEZİ

SAĞLIK TURİZMİ İLETİŞİM MERKEZİ

TASF | TÜRKİYE-AVRUPA SAĞLIK FORUMU TEHF | TURKEY-EUROPEAN HEALTH FORUM